เชื้อสเตรปโตคอคคัส กลุ่มบี “Group B Streptococcus” (GBS)

เป็นเชื้อแบคทีเรียที่อาศัยอยู่ในร่างกายของคนเรา และโดยปกติแล้วไม่เป็นอันตราย สามารถหายไปและกลับมาได้อีก ไม่ใช่โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

เชื้อ GBS สามารถก่อให้เกิดโรครุนแรงได้ในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ เช่น ผู้สูงอายุ, ผู้ที่มีโรคประจำตัว, หญิงตั้งครรภ์ และทารกแรกเกิด

การติดเชื้อ GBS ในหญิงตั้งครรภ์

หญิงตั้งครรภ์ร้อยละ 10-30  มีเชื้อนี้แฝงอยู่ในทางเดินอาหาร ทางเดินปัสสาวะและระบบสืบพันธุ์ หรืออาจเรียกว่าเป็นพาหะของเชื้อ GBS ซึ่งสามารถทำให้เกิด

• การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ

• ถุงน้ำคร่ำอักเสบ

• การติดเชื้อในกระแสเลือด

• เยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบหลังคลอด

• การติดเชื้อแบบรุนแรงขณะตั้งครรภ์ สัมพันธ์กับการแท้งบุตรและคลอดก่อนกำหนดได้

การติดเชื้อ GBS ในทารกแรกเกิด

ประมาณร้อยละ 50 ของหญิงตั้งครรภ์ที่เป็นพาหะของเชื้อ GBS จะถ่ายทอดเชื้อไปยังทารกได้ในช่วงเจ็บครรภ์คลอดและระหว่างคลอด ซึ่งหากไม่ได้รับยาปฏิชีวนะป้องกันในช่วงเจ็บครรภ์คลอด ร้อยละ 1-2 ของทารกที่ได้รับเชื้อ จะมีอาการของโรคได้ภายในสัปดาห์แรกหลังคลอด โดยโรคที่มักพบได้คือ

• ติดเชื้อในกระแสเลือด
• ปอดอักเสบ
• เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
• การติดเชื้อเฉพาะที่ เช่น กระดูกและข้ออักเสบ เนื้อเยื่อผิวหนังอักเสบ และต่อมน้ำเหลืองอักเสบ

ทารกที่มีอาการติดเชื้อ GBS ร้อยละ 72 เป็นทารกที่คลอดครบกำหนด

แต่อัตราการเสียชีวิตจากการติดเชื้อ GBS จะมากกว่าในทารกที่คลอดก่อนกำหนด (ร้อยละ 19.2 เทียบกับร้อยละ 2.1)

การให้ยาปฏิชีวนะ

ในระยะเจ็บครรภ์คลอด จะช่วยป้องกันการติดเชื้อ GBS ในทารกแรกเกิดได้ โดยจะพิจารณาให้ยาในกรณี

• ลูกคนก่อนมีการติดเชื้อ GBS หลังคลอด
• ตรวจพบเชื้อ GBS ระหว่างตั้งครรภ์
• ในกรณีที่ไม่ทราบว่ามีเชื้อ GBS หรือไม่ จะให้ยาเมื่อ
  • คลอดก่อนกำหนด (อายุครรภ์น้อยกว่า 37 สัปดาห์
  • น้ำเดินนานเกิน 18 ชั่วโมง
  • มีไข้ระหว่างรอคลอด (มากกว่า 38 องศาเซลเซียส)

ส่วนกรณีที่ไม่ต้องให้ยาปฏิชีวนะ ได้แก่

• ตรวจไม่พบเชื้อ GBS ในช่วงท้ายของการตั้งครรภ์
• ผ่าตัดคลอดโดยที่ไม่มีอาการเจ็บครรภ์หรือน้ำเดินมาก่อน

การเก็บสิ่งส่งตรวจเพื่อตรวจหาเชื้อ GBS

การตรวจหาเชื้อ GBS จะทำในช่วงอายุครรภ์ 36-37 สัปดาห์ โดยการเก็บสิ่งส่งตรวจจะใช้ไม้พันสำลีปราศจากเชื้อป้ายบริเวณช่องคลอดและทวารหนัก

แล้วนำเก็บในหลอดเพื่อนำไปเพาะเชื้อต่อ (รอผลประมาณ 4-7 วัน) หากมีการเจริญเติบโตของเชื้อ จะนำเชื้อนั้นไปทดสอบการดื้อยาต่อ เพื่อพิจารณาชนิดของยาที่จะให้เพื่อป้องกันต่อไป